‘De Brief voor de Koning’ van Tonke Dragt is vertaald naar het Engels door de in Amsterdam gevestigde Engelse literair vertaler Nederlands Engels Laura Watkinson, en is zeer lovend ontvangen in Engeland. Zoals viel te verwachten, heet ‘De Brief voor de Koning’ in het Engels ‘The Letter for the King’. De eerste recensies reppen van een prachtig vertaald en goed gepresenteerd werk dat boeit van begin tot eind. Tevens wordt de invloed van de epische auteur Tolkien genoemd, die merkbaar zou zijn, doch niet overheersend. Een select groepje Britse kinderen werd gevraagd om de vertaling Engels van het werk te recenseren, en ook zij waren onverdeeld dolenthousiast.
‘De Brief voor de Koning’ handelt niet over dromen voor koning Willem-Alexander, maar over de 16-jarige Tiuri die zijn koning Dagonaut heeft gediend als schildknaap. De tijd is echter aangebroken om ridder te worden, en samen met vier andere jongens is hij uitverkoren voor deze grote eer, die zal worden verleend door Koning Dagonaut. De jongens moeten een etmaal vasten en de nacht voorafgaand aan de ceremonie, die onderdeel is van een groot festival, dienen ze door te brengen in stille overpeinzing, knielend op de grond van een kleine kapel voorbij de stadsmuren.
De vertaling Engels van ‘De Brief voor de Koning’ gaat vanzelfsprekend ook uit van de belangrijkste thema’s uit de middeleeuwse literatuur, en in het bijzonder het idee van een heroïsche zoektocht en een leven geleefd in overeenstemming met de ridderlijke gedragscode. In plaats van een door de wol geverfde dolende ridder met de hand van het object van zijn liefde in het vizier, is de held van Tonke Dragt de zoon van een edelman met een gevaarlijke missie die hem zijn ridderschap zal kosten.
Dragt, die in 1930 werd geboren in Batavia (thans Jakarta) en het grootste gedeelte van haar jeugd in Nederlands-Indië doorbracht, werd in de Tweede Wereldoorlog samen met haar familie geïnterneerd door de Japanners. Ze zou zijn begonnen met schrijven tijdens haar verblijf in het krijgsgevangenenkamp, destijds niet bevroedende dat vele jaren later een van haar pennenvruchten zou worden vertaald door een literair vertaler Nederlands Engels. Het observeren van de gezichten van haar gijzelnemers zou wel eens een blijvende indruk op haar achter gelaten kunnen hebben, aangezien haar jonge held telkenmale gezichtsuitdrukkingen opmerkt, en diep in de ogen van voorbijgangers kijkt in een poging om hun bedoelingen in te schatten.
‘De Brief voor de Koning’ beeldend vertaald door literair vertaler Nederlands Engels
Volgens tal van recensies in Engelse kranten is ‘The Letter for the King’ een zich in rap tempo ontvouwend, prachtig en op oude leest geschoeid avontuur dat aan het papier is toevertrouwd met plechtig, beschrijvend en beeldend proza. Dragt lijkt niet zozeer stilistisch als wel thematisch beïnvloed te zijn door het werk van de grote JRR Tolkien (1954-1955). Zelfs de titel lijkt – in ieder geval in het Engels – het metrum van ‘The Lord of the Rings’ (In de Ban van de Ring) te weerspiegelen. Net als bij Tolkien, worden goed en kwaad voortdurend tegenover elkaar geplaatst, en worden thema’s als trouw, vertrouwen en geheimhouding behandeld. Net als Frodo op pad gaat met de ring die hij moet vernietigen, heeft Tiuri een brief af te leveren. De ring van Frodo bezit kwade krachten; de brief die Tiuri op zak heeft bevat belangrijke informatie bestemd voor Koning Unauwen. Geïnteresseerde partijen zijn op zoek naar de brief en zijn bereid om de jongen ervoor om te leggen.
De vertelde tijd in de roman van Dragt bedraagt zes weken – overduidelijk een bescheidener tijdsschaal dan die van het majestueuze, veel duisterder heldenverhaal van Tolkien, dat, hoewel het een jaar in Midden-aarde in beslag neemt, een zeker historisch besef bewerkstelligt, en in het verlengde daarvan een mensheidoverstijgend tijdsbesef.
Dragt is veel minder ambitieus. Ze spant zich in om een wereld op te roepen waarin ridders koningen vereren en koningen oorlog voeren. In deze wereld houden zich geen spookachtige ruiters of Ringgeesten op. Wie magie, taalkundige extravagantie of speciale effecten zoekt, komt van een koude kermis thuis.
Hoewel volgens de Irish Times de vertaling Engels van de roman ‘filmisch is qua visuele details’, is ze ‘niet echt atmosferisch’. Het verhaal ontleent veel kracht aan de manier waarop de jonge Tiuri wordt beschreven, die wars is van het sentimentele. Hij bezit niet de zwierige excentriciteit van Bilbo of Frodo. De eerste daad van Tiuri is er een van ongehoorzaamheid. Hij respecteert namelijk niet de voorgeschreven gedragsregels aan de vooravond van zijn investituur. Hij is intelligent en rusteloos. Terwijl hij in de kapel wacht op de langzaam voorbijtrekkende nacht is zijn geest heel ergens anders. Hij mediteert namelijk niet, maar vraagt zich af met welke gedachten zijn metgezellen behept zijn.
In haar schrijven vestigt Dragt een gevoel van urgentie dat immer op hetzelfde peil blijft door haar efficiënte aanpak zonder opsmuk, een enkele flamboyante naam uitgezonderd. Al tamelijk snel knielt de jongen aan de voeten van een grote ridder wiens stervenswoorden hij hoort, en wordt de prachtige ring van de ridder aan hem toevertrouwd. De ring is hier een bevestiging van adel en geen wapen.
De literair vertaler Nederlands Engels is er in de vertaling Engels in geslaagd om, net als in de Nederlandse versie, het verhaal te laten vorderen zonder af te dwalen gebruikmakende van dialogen die misschien het beste kunnen worden getypeerd als ‘zakelijk’. Dragt gebruikt de natuurlijke wereld als haar decor. Haar vertelling speelt zich af in een landschap gedomineerd door schoonheid: meren, rivieren, wouden. De maan schijnt, en schaduwen creëren hun eigen dramatiek, net zoals de ridders dat doen. Wilde schepselen zijn er niet: de mens vormt de enige bedreiging.
Nee, ook in vertaling Engels ambieert ‘De Brief voor de Koning’, nergens de eigenzinnigheid en charme van ‘The Hobbit’ (1937), en ook benadert het niet het atmosferische en morele hooggebergte van ‘The Lord of the Rings’ (1937-1949). Het valt ergens plompverloren doch eervol tussen beide werken in. Dit is echter geen kritiek, hoewel het wel fascinerend is om de alomtegenwoordige invloed van Tolkien te bemerken. Dat gezegd hebbende: zelfs een levenslange bewonderaar van Tolkien zal moeten erkennen dat ‘De Brief voor de Koning’ een Europese klassieker is die het verdient om onder handen genomen te worden door een literair vertaler Nederlands Engels werkzaam bij een superieur vertaalbureau Engels, vanwege de verhevenheid van het werk die het niveau van Harry Potter ruimschoots overstijgt.
De Britse jongeling Amie Coffman schrijft in haar recensie dat ze ‘De Brief voor de Koning’ een ‘intens en spannend maar erg lang boek’ vindt, dat ‘compleet anders is dan alles wat ze daarvoor heeft gelezen’. Verder schrijft ze dat ze ‘houdt van het zich snel ontwikkelende verhaal’ en ‘het grootste respect heeft voor Tiuri die nooit opgaf, ook al werd hij tijdens zijn heldentocht geconfronteerd met ernstige problemen’.
Literair vertaler Nederlands Engels Laura Watkinson
Literair vertaler Nederlands Engels Laura Watkinson vertaalt naar het Engels vanuit het Nederlands, het Italiaans en het Duits. Haar literaire interesses zijn uiteenlopend, en haar projecten variëren van kinderprentenboeken tot romans voor volwassenen en stripboeken.
Literair vertaler Nederlands Engels Watkinson heeft een talenachtergrond en is geïnteresseerd in veel verschillende culturen. Ze studeerde Middeleeuwse en Moderne Talen aan het St. Anne College aan de Universiteit van Oxford gevolgd door een Masterstudie in Europese literatuur. Ze woonde drie jaar in Londen waar ze een postgraduaat getuigschrift behaalde in literaire vertaling van het Nederlands naar het Engels aan het University College in Londen in de periode 2001-2002. Deze opleiding sterkte haar in haar verlangen om een carrière na te streven in literaire vertaling, waardoor ze nu in staat is om zich te richten op haar interesse in literatuur en in culturele uitwisseling. Sinds 2003, het jaar waarin ze zich vestigde in Nederland, is ze voltijds literair vertaler Nederlands Engels.
Sebastiaan Kunst is een ervaren vertaler Engels en schrijft regelmatig blogs over de Engelse taal en cultuur en aanverwante zaken.
2 gedachten over “Literair vertaler Nederlands Engels Brief voor de Koning door Engelsen bejubeld om Tolkiense reikwijdte”
Beste Sebastiaan,
Mooi stuk over Brief aan de Koning, met uitzondering van de zin: In plaats van een door de wol geverfde dolende ridder met de hand van het object van zijn liefde in het vizier..
Maar,belangrijker: moeten we het Indonesie van voor en tijdens de oorlog niet Nederlands-Indie noemen? En Jakarta niet Batavia? Met daarbij desnoods tussen () Jakarta?.
Met vriendelijke groet, Kees
Hartelijk dank, Kees, voor je waardevolle ‘historische correcties’, ik heb ze doorgevoerd!
Ten aanzien van de ‘dolende ridder’: daarover neem ik nog even contact met je op.