Onlangs bracht de in Utrecht gevestigde Uitgeverij IJzer ‘Howl, Kaddisj en andere gedichten’ uit, een tweetalige dichtbundel die alle belangrijke gedichten van de Amerikaanse beatdichter Allen Ginsberg bevat, ieder vergezeld van een vertaling uit het Engels en een zeer verhelderende annotatie. De vertalingen uit het Engels zijn niet door een vertaalbureau Engels Nederlands uitgevoerd, maar door niemand minder dan de Nederlandse literaire legende wijlen Simon Vinkenoog.
De vertaling Engels-Nederlands van de werken van Ginsberg heeft Vinkenoog niet zelf helemaal kunnen voltooien. De bundel verschijnt dan ook exact drie jaar na het overlijden van Vinkenoog in zijn geheel herzien door Joep Bremmers, zijn literair agent die reeds eerder het verzamelde werk van Vinkenoog uitbracht.
Vinkenoog is misschien wel de best denkbare vertaler Engels-Nederlands van het werk van Ginsberg. Zijn eigen werk vertoont immers tamelijk veel overeenkomst met dat van de beroemde Amerikaanse beatdichter. Beide dichters kwamen op in de vijftiger jaren van de vorige eeuw, een tijdperk waarin de wereld aan grootscheepse veranderingen onderhevig was op sociaal, cultureel en maatschappelijk vlak. Hij was dus de aangewezen persoon hiervoor en bijvoorbeeld niet een vertaler werkzaam bij een vertaalbureau Engels Nederlands.
Aanvankelijk keerde een voorhoede van kunstenaars zich tegen de benepen naoorlogse morele codes van de generatie van hun ouders. Ze dorstten naar vrijheid op velerlei vlak, en trachtten dat te vertalen in de kunst die zij creëerden. Deze zich ondergronds openbarende kentering deed nadien op grotere schaal zijn intrede in de jaren zestig, toen zich op alle terreinen van het leven revoluties voltrokken, en illustere groepen en artiesten als The Beatles, The Rolling Stones en Bob Dylan zich opwierpen dan wel beschouwd werden als vaandeldragers van deze omwentelingen.
In Nederland verenigde Vinkenoog zich in 1950 met onder anderen de dichters Lucebert en Hugo Claus in de Vijftigers, een collectief van poëten die zich keerden tegen de in hun optiek tweedracht zaaiende ratio en het poëtische vizier richtten op het surreële en het zintuiglijke. Deze inslag was in een bepaalde mate het gevolg van hun betrekkingen met de internationale anti-intellectuele kunstvereniging Cobra aan het einde van de jaren veertig.
Ginsberg publiceerde in 1956 de gedichtenbundel ‘Howl and Other Poems’. In het bijzonder het gedicht “Howl” bracht verontwaardiging teweeg vanwege het vermeende zedeloze karakter ervan. Ook Ginsberg werd gedreven door een verlangen om het alledaagse bewustzijn te verlaten voor een ongewisse, doch vele malen meer zinnenprikkelende tocht naar andere realiteiten en dimensies, hierbij geïnspireerd door het voorbeeld van de achttiende-eeuwse Engelse dichter William Blake, die sterk werd beïnvloed door mystiek en zijn verbeelding, al dan niet vormgegeven door opiaten. Tezamen met onder meer de schrijvers Jack Kerouac en William S. Burroughs vormde Ginsberg de zogeheten Beat Generation. Gesteld zou kunnen worden dat deze groepering de Amerikaanse tegenhanger representeerde van de Nederlandse Vijftigers.
Dat Vinkenoog de vertaler Engels-Nederlands is geworden van Ginsberg en niet een anonieme vertaler van een vertaalbureau Engels Nederlands is niet bepaald verwonderlijk. De twee mannen hebben elkaar meerdere malen ontmoet in de vijftiger, zestiger, zeventiger en tachtiger jaren. Niet zelden fungeerde Vinkenoog dan als vertaler Engels voor Ginsberg. Zo vertaalde hij Ginsbergs Engelse frase Taste my mouth in your ear in het Nederlands met Proef m’n tong in je oor. Ginsberg was dusdanig gecharmeerd van Nederland dat hij een heel gedicht wijdde aan Vlissingen, “What The Sea Throws Up at Vlissingen”, en dit opdroeg aan Vinkenoog.
Voor ‘Howl, Kaddisj en andere gedichten’, de vertaling Engels-Nederlands van de werken van Allen Ginsberg, is geen erkend vertaalbureau Engels Nederlands in de arm genomen. Toch hadden deze Engelse gedichten zich geen betere vertaler Engels kunnen wensen dan Vinkenoog. Immers, als men de inhoud van deze gedichten ten volle en in al zijn facetten vertaald wil zien van het Engels naar het Nederlands, dan moet deze taak wel worden volbracht door een vertaler Engels die leefde in hetzelfde tijdsgewricht, iemand met een intense voeling met die woelige tijden van weleer. Een hedendaags vertaalbureau Engels Nederlands had het niveau van de Engelse vertalingen hoogstwaarschijnlijk niet kunnen overtreffen.