NIJMEGEN – De beroemde Engelse schrijver Charles Dickens werd twee eeuwen geleden geboren. Over de gehele wereld worden er nu tentoonstellingen en herdenkingen georganiseerd. Echter enkel in de Universiteitsbibliotheek in Nijmegen kan men en lezen en zien wat de wederwaardigheden van Dickens waren in Nederland, ook al is hij hier zelf nimmer geweest. Tevens kan men er een indruk krijgen van het succes van de vertaling Engels Nederlands die voor zijn boeken telkenmale is uitgevoerd.
De werken van Dickens werden in Nederland namelijk graag gelezen en veel van zijn romans kregen in een vroeg stadium reeds een vertaling Engels Nederlands. De Nijmeegse uitgeverij E. & M. Cohen betaalde in 1884 een groot geldbedrag voor de rechten van alle romans van Dickens. De fraaie vertalingen uit het Engels die deze firma uitgaf stonden aan de wieg van de populariteit van Dickens in Nederland. E. & M. Cohen kochten de rechten op van H.A.M. Roelants uit Schiedam, de overgrootvader van de vermaarde boekverkoper Wouter Roelants in de Nijmeegse Van Broeckhuysenstraat.
De tentoonstelling in de Nijmeegse Universiteitsbibliotheek schetst een zeer precies beeld van de drukgeschiedenis van de werken van Dickens in vertaling Engels Nederlands. Destijds werd er niet zozeer een vertaalbureau Engels ingezet, als wel een vertaler Engels geworven die de betreffende roman dan ‘navertelde’, waarna de vertaling uit het Engels door een tweede persoon dan ‘bewerkt’ werd. Interessant is om te kijken naar hoe vertalers Engels en literatuurcritici toentertijd kennis maakten met de man wiens pennenvruchten illustere personages als Pip, Oliver Twist en David Copperfield tot leven wekten.
De vitrines tonen het wel en wee van Dickens op treffende wijze. Bij leven kreeg hij alle lof. Postuum begon zijn roem echter te tanen, niet in de laatste plaats door de venijnige literatuurkritiek van ene Conrad Busken Huet die meende dat er ‘geen diepte van zielkundige waarneming’ in de romans van Dickens school. Zijn romans bleven desondanks onverminderd populair bij het Nederlandse lezerspubliek. Zijn populariteit alhier kende in de jaren vijftig van de twintigste eeuw een bekroning in de vorm van de zogeheten Spectrumuitgave van het complete oeuvre van Dickens in een vertaling Engels Nederlands, op instigatie van Godfried Bomans, bepaald geen onbeduidende figuur.
De expositie laat Dickens zien in al zijn verschijningen: als volksschrijver, gevierde schrijver, geëngageerde schrijver, burgerman en flierefluiter. De gratis tentoonstelling ‘Dickens in Nederland’ loopt tot en met 31 augustus 2012.