Vanwaar is de Engelse taal de ideale taal voor de populaire muziek?

Engelse taalVan Robert Johnson tot Royal Blood. En om maar te zwijgen over andere interessante fenomenen in het onmetelijke spectrum van de populaire muziek: genoemde en legio ongenoemde lieden zongen, zingen en zullen liederen zingen waarbij ze zich zonder uitzondering van de Engelse taal bedien(d)en. De plaats van herkomst is dan ook veelal Engeland, Amerika of een ander land in het Britse Gemenebest. Maar waarom heeft juist de Engelse taal bij uitstek de status van vehikel van expressie gekregen in de populaire muziek?

Om deze vraag te proberen te beantwoorden, is het van belang naar de ontstaansgeschiedenis te kijken van het oude eiland Engeland. De huidige Engelse taal heeft een zeer lange adem en kent een verbluffend rijke en langgerekte geschiedenis. Het oude eiland werd ooit veroverd door de Romeinen en ingelijfd in het Romeinse rijk als de provincie Britannia (43 n. Chr.). Er werd een rijk gesticht met steden als Londinium, Colchester, Canterbury en York waarbij de oorspronkelijke eilandbewoners, de Kelten, werden onderworpen. De Kelten hadden al eeuwen lang op het eiland gewoond en uit bronnen is duidelijk geworden dat ze vindingrijk en krijgshaftig waren en een hoog ontwikkelde mythologie hadden.

Lang duurde de hegemonie van de Romeinen niet: omstreeks 500 N. Chr. verlieten ze om strategische redenen het eiland, waarna de Kelten (inmiddels ook bekend als de Britten: de Keltische inwoners van Britannia die achterbleven nadat de Romeinen de provincie hadden verlaten) zelf verantwoordelijk waren voor hun verdediging.

In de tussentijd hadden zich namelijk voortdurend nieuwe aanvallen voorgedaan vanaf de uithoeken van het eiland zelf en vanuit het vasteland van Europa. Zo moesten de Kelten aanvallen afweren van de Ieren (het Westen), de Picten (het Noorden) en vanuit het continent betrof dit in toenemende mate Germaanse stammen: de Angelen (afkomstig uit Noord-Duitsland, de Juten (afkomstig uit het huidige Jutland), de Friezen en de Saksen (eveneens Noord-Duitsland). Onder de verzamelnaam Angelsaksen verdreven deze volken de oorspronkelijke inwoners naar de uithoeken van Britannia. Wapenfeit van de Angelsaksen: de bouw van Westminster Abbey, in opdracht van Eduard de Belijder.

Vervolgens onstond door latere Deense aanvallen – De Denen onderwierpen alle volken onder de noemer Danelaw – het Koninkrijk Engeland (de naam is afgeleid van die van de Angelen).

Een laatste ingrijpende verandering kwam er in 1066 toen het huidige Engeland werd binnengevallen door de Normandiërs uit Noordwest-Frankrijk: de zogeheten Slag om Hastings. Met name op politiek, sociaal en cultureel gebied had deze invasie verstrekkende gevolgen.

Een ongrijpbaar en mateloos boeiend fenomeen dat zich overigens voordeed tussen de twaalfde en de zestiende eeuw in Engeland is de Grote Klinkerverschuiving: een klankverschuiving van klinkers zoals wij die nog steeds kennen naar klinkers die we tegenwoordig inderdaad als typisch Engels beschouwen. Dit verschijnsel heeft de Engelse taal nog weer een geheel uniek karakter gegeven.

Waarom wordt dit allemaal te berde gebracht? Omdat elke bovengenoemde invasie onuitwisbare sporen naliet op linguïstisch gebied. Was het in de allervroegste tijden het Keltisch dat de voertaal was, nadien raakte deze taal beïnvloed door het Latijn van de Romeinen. Later kwamen daar de West-Germaanse talen bij, bij monde van de Angelsaksen. En nog weer later deed de laatste invloedrijke component van het Engels zijn intrede: het Frans van de Normandiërs.

Het huidige Engels is dus een krachtig amalgaam van talen zoals gesproken door volken die eerder in Engeland woonachtig waren en de talen van hun bezetters. Analyses van het Engels tonen dan ook aan dat elementen van veel oorspronkelijke talen die op Britannia werden gesproken nog steeds zijn vertegenwoordigd in het Engels.
Het schoolvoorbeeld hiervan is het Engelse woord voor koninklijk, wat in vertaling Engels achtereenvolgens oplevert: ‘regal’ (met Latijnse oorsprong) ‘kingly’ (met West-Germaanse oorsprong) en ‘royal (met Franse oorsprong).

Wat als men zich de theorie voorstelt dat bij het horen van het Engels men onbewust verloren eigen continenten terughoort, over de eeuwen heen. Men hoort stemmen van voorvaderen die allang zijn verstomd. Maakt u zich een voorstelling van de alchemistische, kwikzilveren krachten die zulks kan oproepen. Hiermee wordt getracht een licht te werpen op de reden waarom het Engels zo’n prominente plaats heeft gekregen in muzikale uitingen. Een en ander heeft dus te maken met identificatie. Wanneer men het Engels beluistert in gezang, dan hoort men historische echo’s van de eigen taal, maar dan verpakt in een bruisende hybride van talen, omgeven door een raamwerk van welluidendheid.

Onzin? Luistert u naar en bestudeert u anders het refrein van het lied “Invisible Sun”, afkomstig van het album ‘Ghost in the Machine’ (1981) van de Engelse popformatie The Police. Hieronder volgt de integrale tekst:

There has to be an invisible sun
It gives it’s heat to everyone
There has to be an invisible sun
That gives us hope when the whole day’s done
It’s dark all day, and it glows all night
Factory smoke and acetylene light
I face the day with me head caved in
Looking like something that the cat brought in

‘Invisible’ is afkomstig uit het Latijn: ‘invisibilis’.
‘Sun’ is afkomstig uit het West-Germaans: denk aan het Duitse ‘Sonne’ of het Nederlandse ‘Zon’.

Hetzelfde geldt voor ‘heat’: dit woord heeft zijn oorsprong in de respectievelijk Nederlandse en Duitse woorden: ‘hitte’ en ‘heizen’.

Ten aanzien van het woord ‘dark’ wordt verondersteld dat het in de verte gerelateerd is aan het Duitse woord ‘tarnen’, hetgeen ‘verbergen’ betekent.

Dan is er een kleurrijke anomalie te bespeuren in de vorm van het Engelse woord ‘factory’, dat in de Engelse taal is opgenomen via het Portugese woord: ‘feitoria’.

Weliswaar vormt dit een enigszins simplistische voorstelling van zaken, en het bovenstaande voorbeeld zou tot de conclusie kunnen leiden dat de Engelse taal vrijwel geheel is afgeleid van West-Germaanse talen. De realiteit is echter dat de West-Germaanse bron het zware, broodnodige torswerk verricht en exotische flonkeringen op onvoorspelbare momenten voor hun rekening worden genomen door het lieflijke Frans en het statige Latijn.

Plechtigheid en frivoliteit in de Engelse taal

Het behoeft geen verdere uitleg dat de Engelse taal op den duur is geëxporteerd naar de overzeese gebiedsdelen: Amerika, Australië en Nieuw-Zeeland en daar een eigen leven is gaan leiden, en aldaar ook culturele exponenten heeft voortgebracht, bijvoorbeeld bij monde van illustere zangers als James Douglas Morrison van The Doors:

When I was back there in seminary school,
There was a person there
Who put forth the proposition,
That you can petition the Lord with prayer
Petition the lord with prayer,
Petition the lord with prayer
YOU CANNOT PETITION THE LORD WITH PRAYER

Uit: “The Soft Parade” van ‘The Soft Parade’ (1969)

Opvallend hier is het relatief veelvuldige gebruik van de meer kleurrijke facetten van de edelsteen die het Engels is:
‘seminary’ is een leenwoord uit het Latijn,  ‘person’ en ‘proposition’ zijn afkomstig uit het Frans, en ‘petition’ komt eveneens uit het Latijn.

Waarom zou in deze lyrische uiting de nadruk liggen op juist deze takken van oorsprong? Om al dan niet bewust vormelijkheid en frivoliteit te weerspiegelen, twee kwalificaties die onderdeel uitmaakten van het werk van Morrison?